مشتقات تداومی در تدوین

  تدوین مقدماتی | درس بیست و دوم: مشتقات تداومی

 در درس گذشته با دو نوع رویکرد عمومی به تدوین آشنا شدیم، تدوین تداومی و غیر تداومی، در این درس با مشتقات این دو دسته بندی بیشتر آشنا می شویم.

مشتقات و زیرمجموعه‌های تدوین تداومی:

«روی تامپسون» در کتاب «الفبای تدوین» پنج نوع از تدوین را بر می‌شمارد که عبارت‌اند از:

·         تدوین بر مبنای حرکت: همان طور که از اسمش پیداست تدوین فیلم بر مبنای حرکت موجود در صحنه است. در این نوع تدوین شما باید استمرار را در صحنه بر مبنای حرکت شخصیت‌ها یا سوژه‌ها حفظ کنید. برای همین این شیوه مونتاژ را تدوین حرکت و یا تدوین استمرار نیز می‌نامند. در این شیوه مونتاژ اولین نما، شخص را در حال انجام کاری نشان می‌دهد و این نما به نمای دوم برش زده می‌شود که انجام همان کار را در کادر دیگری ادامه می‌دهد. زمان دست‌نخورده و بی مکث باقی می‌ماند و حرکت‌ها به نظر پیوسته و آرام می‌آیند. این نوع از تدوین تقریباً غالب‌ترین روش انتقال نما در تدوین تداومی است. به این عمل یعنی برش روی حرکت برش آنامورفیک هم می‌گویند.برای اینکه این برش به خوبی اجرا شود و بتواند در موثرترین حالت خود در خدمت روایت فیلم قرار بگیرد شرایطی باید فراهم شود که تامپسون آن‌ها را در مجموعه‌ای ۶ گانه (قانون ۶) شامل اطلاعات، انگیزه، ترکیب‌بندی، زاویه دوربین، استمرار و صدا آورده است که در بخش عملیات تدوین به تفصیل درباره هر کدام صحبت خواهیم کرد.

آشنایی با تدوین تداومی و تدوین غیرتداومی

  تدوین مقدماتی | درس بیست و یکم: آشنایی با تدوین تداومی و تدوین غیرتداومی

موضوع این درس معرفی سبک‌ها و انواع مختلف تدوین و رویکردهای مرتبط با آن در میان آرای صاحب نظران حوزه تدوین است.

هرچند کاری که تلاش داریم در این درس انجام دهیم بی‌شباهت به گنجاندن بحر در کوزه نیست، اما از حجم بسیار بالای مطالبی که در این حوزه وجود دارد ما صرفاً آنچه باعث تسلط کاربردیِ بیشتر شما در حوزه تدوین می‌شود، را ارائه خواهیم کرد و به عمق بیشتری نخواهیم رفت. با این اوصاف این درس حکم تخته‌ای را دارد که با آن روی اقیانوسی از مفاهیم و تفاسیر و دسته‌بندی‌ها موج‌سواری خواهیم کرد، نه تخته‌ای که از روی آن به اعماق نظریه‌ها شیرجه بزنیم، امیدواریم در این موج سواری مغلوب امواج سهمگین مباحث نظری نشوید.

با این مقدمه می‌توان گفت عمومی‌ترین دسته‌بندی در مورد تدوین، دسته‌بندی بر اساس تداومی و غیر تداومی بودن تدوین است.

انواع صحنه و فصل

  تدوین مقدماتی | درس هفدهم: انواع صحنه و فصل

در ادامه دروس تدوین در این درس به بررسی واحدهای ساختار فیلم، یعنی صحنه و فصل می‌پردازیم.

اگر درس های گذشته را پی گرفته باشید تا اینجا انواع نما را از دو منظر تدوین و تصویربرداری بررسی کردیم و در ادامه‌ی مبحث آشنایی با واحدهای ساختاری فیلم انواع صحنه و فصل را معرفی می کنیم.

صحنه:

از اتصال چند نما صحنه به وجود می‌آید که حاصل فرآیند تدوین بوده و از دیدگاه تدوین تداومی (تدوین بر مبنای پیشبرد داستان ضمن حفظ پیوستگی زمان و مکان) دو عنصر مهم دارد:

«وحدت» و «عدم تغییر زمان و مکان»

یعنی نماهای مختلفِ مربوط به اتاق الف مادامی یک صحنه محسوب می‌شود که زمان، تغییرِ محسوسی نداشته باشد و همچنین ما از محدوده‌ی اتاق خارج نشویم. با این توضیح نماهای یک اتاق در روز و شب دو صحنه مجزا را شکل می‌دهند، همین طور تصاویر مربوط به حیاط نسبت به اتاق، صحنه ای جداگانه را شکل خواهد داد

انواع برش تدوینی ۴

 تدوین مقدماتی | درس شانزدهم: انواع برش تدوینی ۴

برش پرشی Jump cut

وجه تسمیه این برش، به خوبی معرف ماهیت آن است، به این دلیل به این برش، پرشی گفته‌اند که در اثر این نوع برش، احساسی به مخاطب دست می‌دهد که گویی زمان به جلو پرش داشته است. گویی چیزی ناگهان و به اشتباه حذف شده است، درست مثل وقتی که فیلم را کمی جلو می‌زنیم.

اگر در انتقال بین دو نما در حس تداوم تماشاگر اختلال ایجاد شود، برش محسوس و پرشی به نظر خواهد رسید. مهم‌ترین عامل، در ایجاد این اختلال، احساسِ خطا، در تداومِ حرکت است.

چند دلیل عمده برای بروز این مشکل شناسایی شده است، مثلا جابه‌جایی زیادِ نقطه‌ی تمرکزِ مخاطب روی سطح پرده، تغییر اندک! زاویه یا ابعاد کادر دوربین و همچنین تغییر غیرموجه در میزانسن نما (از هر نظر، نور، بازیگری، صدا، دکور)

انواع برش تدوینی 3

نماهای انتقالی Transitional shots

این نوع نماها به خودی خود جزئی از رویداد اصلی صحنه نیستند اما جهت اتصال دو صحنه مجزا به کار می‌روند و ممکن است ابتدا، انتها یا بین دو صحنه بیایند، این نماها که به نوعی از انواع نماهای برون برشی هستند، در واقع نوعی راهنماییِ بصری برای اعلام رو به پایان بودن صحنه‌ی قبلی و آماده کردن مخاطب برای دیدن صحنه‌ی بعدی هستند،

انواع برش تدوینی ۲

  تدوین مقدماتی | درس چهاردهم: انواع برش تدوینی ۲

 میان‌برش یا درون‌برش Intercut

به طور کلی میان‌برش برشی است که تماشاگر را به دیدن جزئیات بیشتری از صحنه‌ای که در حال نمایش است می‌برد، معمولا این برش از نمایی دور به نمایی نزدیک‌تر در جریان یک صحنه با حفظ پیوستگی و تداوم حرکت زده می‌شود.

 به طور مثال ما در نمایی دور و تمام قد دو نفر که با هم دست می‌دهند را می‌بینیم، که با زدن برش درونی یا میان‌برش به نمایی نزدیک از دست‌ها که تسلط یک طرف را در فشردن دست دیگری نشان می‌دهد متوجه جزئیات بیشتری از روابط دو طرف می‌شویم. تفاوت این برش با برش پرشی در حفظ اهمیت رویداد در نمای قبل و تکمیل یا تاکید روی جزئیات آن است، هم‌چنین این نما الزاما نباید کوتاه باشد و می‌توان بعد از میان‌برش زدن نمای جدید را برای مدتی طولانی متناسب با کاربرد مورد نیاز نمایش داد.

انواع برش تدوینی ۱

  تدوین مقدماتی | درس سیزدهم: انواع برش تدوینی ۱

ای برون برش Cutaway

به زبان ساده نمای برون بُرش، ما را به بیرون از محدوده بصری-روایی صحنه‌ جاری می‌برد[۲]، معمولا برون برش‌ها این ویژگی کلی را دارند که طول کوتاهی داشته و پس از اتمام آن‌ها به جریان اصلی فیلم یا موقعیتی که قبلاً در آن بودیم باز می‌گردیم و غالباً منظور از به کاربردن این نما افزایش یا پیشبرد وجوه نمایشی روایت و یا تدوین یک رویداد موازی هم‌زمان اما در دو موقعیت فیزیکی مجزا است. که هم در فیلم‌های مستند و هم فیلم‌های داستانی کاربرد دارد.

اما در صورتی که بعد از برش، بازگشت به نمای اصلی یا قبلی طولانی شود دیگر با نمای برون برش مواجه نیستیم. بلکه یک نمای مستقل خواهیم داشت.

به هر رو برون برش‌ها معمولا دو حالت عمده و چندین کاربرد دارند.

درس دوازدهم: نماهای ساختاری و تدوینی

 تدوین مقدماتی | درس دوازدهم: نماهای ساختاری و تدوینی

در راستای معرفی انواع نماهای تدوینی، در این درس به معرفی سه نما از نماهای ساختاری و تدوینی که در درس گذشته به آن‌ها اشاره شد می‌پردازیم: نمای معرف، نمای باز-معرف و نمای مادر.

۱- نمای معرف یا نمای آغازین

این عنوان به نمایی اطلاق می‌شود که شروع کننده‌ی صحنه است و وظیفه معرفی زمان، جغرافیا، بازیگران و حال و هوای صحنه (بعضی یا همه این‌ها) را بر عهده دارد، غالبا نمایی عینی است تا ذهنی و معمولا این نما در سینمای کلاسیک یک نمای دور یا خیلی دور و با زاویه رو به پایین است. همچنین در موارد بسیاری از وسیله‌های حرکتی مانند جرثقیل و هلی‌کوپتر و پایه‌های متحرکِ دیپر جهت تصویربرداری آن استفاده می‌شود، تا همه جای صحنه، دکور، جغرافیا و محتوای آن به نحو موثری نمایش داده شود.

این نما به ویژه در محیط‌هایی که قرار است در آنها کنشی صورت پذیرد برای درک موقعیت مکانی بازیگران و سایر اجزای صحنه نسبت به یکدیگر توسط مخاطب بسیار سودمند است.

انواع نماها در تدوین ۱

 تدوین مقدماتی | درس یازدهم: انواع نماها در تدوین ۱

همانطور که عهد کرده بودیم در این درس پس از مرور اصطلاحات عمومی سینمایی این بار سراغ اصطلاحات تخصصی حوزه تدوین خواهیم رفت، برای شروع ابتدا با ساختار کلی فیلم و بحث انواع نماها در تدوین آشنا می‌شویم.

آشنایی با اجزای ساختاری فیلم

اجمالاً می‌توان گفت ساختار هر فیلم از مجموعه‌ای از واحدها تشکیل شده که این واحدها با اتصال به یکدیگر ساختمان فیلم را تشکیل می‌دهند، این واحدها به ترتیب از جزء به کل عبارتند از نما، صحنه و فصل.

به طور معمول (نه همیشه) از اتصال چند نما که دارای وحدت یا پیوستگی زمانی و مکانی هستند یک صحنه خلق می‌شود و یک یا چند صحنه یک فصل را شکل می‌دهند و از اتصال چند فصل، یک فیلم کامل شکل می‌گیرد. البته ممکن است فیلمی صرفا شامل یک فصل، یک صحنه و یا حتی یک نمای واحد بدون برش نیز باشد. در این مجموعه دروس با مفهوم نما به صورت دقیق‌تری آشنا می‌شویم.

آشنایی با اصطلاحات عمومی تدوین و سینما ۴

 تدوین مقدماتی | درس دهم: آشنایی با اصطلاحات عمومی تدوین و سینما ۴

۱۱- تدوین بیانی (ذهنی یا مفهومی)

در مقابل «تدوین تداومی یا روایی» (پرداخته شده در درس قبل) که مهم‌ترین وظیفه آن پیشبرد روایت داستان و اتفاقات داستان به طور پیوسته است، «تدوین بیانی یا ذهنی» قرار می گیرد. «تدوین بیانی» می‌کوشد از طریق تدوین، معانی جدیدی خلق کند و توجهی به پیشبرد رویداد صحنه و یا حفظ تداوم فیزیکی رویدادها ندارد. به بیان دیگر «تدوین تداومی» وظیفه روایت کردن را بر عهده دارد و «تدوین بیانی» وظیفه توصیف، توضیح و تفسیر را بر عهده دارد. همانطور که قبلا هم گفته‌ایم این نگاه به تدوین در فیلم‌سازان سبک مونتاژ و سینماگران روس بر تدوین تداومی غالب بود.

---

  ۱۲- ریتم

ریتم در یک کلام یعنی ضرباهنگ. در حوزه تدوین با دو نوع ریتم مواجهیم:

۱- ریتم درونی: به معنای ضرباهنگ رویدادهای درون هر نما که بر اساس اتفاقات و گفتگوها و میزانسن و نظایر آن شکل می‌گیرد.

۲- ریتم بیرونی: به معنای ریتمی که پای میز تدوین و براساس فواصل زمانی تعویض نماها به وجود می‌آید و ضرباهنگ تغییر نماها را در بر می‌گیرد.

ریتم یکی از کلان‌ترین چالش‌های تدوین است و حتی بعضی ریتم را جوهر اصلی کار تدوین دانسته‌اند. مبنای ریتم بر تشابه، تکرار، تغییر و حرکت است. دقت کنیم که ریتم هم در اجسام ایستا می‌تواند نمود داشته باشد و هم در تصاویر  متحرک و هرآنچه در طول زمان تغییر می‌کند.

 ۱۳- انتقالات تصویری

چگونگی تغییر تصویر از یک نما به نمای دیگر را می‌گویند، این تغییر می‌تواند در ساده‌ترین حالت خود یعنی برش مستقیم اتفاق بیفتد و یا با استفاده از روش‌های دیگری نظیر روبش، هم گدازی، محو کردن و … رخ دهد. دراین‌باره نیز در درس‌های آینده صحبت خواهیم کرد.

۱۴- ساختمان فیلم شامل نما (Shot, Plan)، صحنه (Scene)، فصل (Sequence)

·         نما: کوچک‌ترین واحد فیلم و در واقع سلول آن است که فاصله بین دو برش در تدوین (Plan) و یا یک نوبت ضبط دوربین در تصویربرداری (Shot) را شامل می‌شود.

·         صحنه و فصل: به طور معمول از اتحاد چند نما «صحنه» به وجود می‌آید و چند صحنه یک «فصل» را شکل می‌دهند.

البته حالت‌های خاصی به غیر از این موارد نیز وجود دارد، مثلاً اینکه یک نما معادل یک صحنه باشد و یا یک صحنه به تنهایی یک فصل را تشکیل دهد و حتی یک نما کل فیلم را شامل شود و شامل چند فصل باشد! در درس‌های آینده تعاریف دقیق و انواع مشتقات این عناصر ساختارساز را بیشتر بررسی خواهیم کرد.

۱۴- برداشت

در اکثر قریب به اتفاق موارد یک نما یا یک صحنه به دلایل مختلف تکرار می‌شود و مجددا تصویربرداری می‌شود، به هر نوبت تصویر برداری از یک نما، در اصطلاح سینمایی یک برداشت می‌گویند.

مقدمه ای برای ادامه سیر آموزشی

هدف از چهار درس «اصطلاحات عمومی تدوین و سینما» که از نظر گذشت، ایجاد یک زبان مشترک برای ورود به مباحث تخصصی تدوین بود. از درس بعد به سراغ مباحث تخصصی تدوین خواهیم رفت و مباحثی که پیش از این به صورت تیتروار بیان شد را یک به یک به تفصیل مرور خواهیم کرد. در همین راستا اولین بحث پیش رو معرفی «نماهای تدوینی» است که در همین راستا در مجموعه درسهایی با ۱۵ نمای تدوینی آشنا خواهیم شد که در این سلسله دروس برای نخستین بار به صورت یکجا این ۱۵ نما با عنوان «نماهای تدوینی» مورد بحث قرار خواهند گرفت. امیدواریم این مجموعه دروس بتواند تصویری کاربردی و مفهومی از تدوین به شما بدهد و هنگام ورود به کار با نرم افزارهای تدوین بتوانید تفاوت نگاه تدوینی خود را با افرادی که صرفا به نرم افزار مسلط هستند مشاهده کنید.

---

مطالب مرتبط:

• آموزش تدوین
• درس اول: تدوین چیست؟
•  درس دوم: مدیریت فضای دراماتیک و حسی
•  درس سوم: خلق معنی و ساختار
• درس چهارم: کمک به فرآیند تولید
•  درس پنجم: محدودیت‌های تدوین در بیانِ سینمایی
•  درس ششم: تفاوت محدودیت‌های تدوین در سینمای مستند و داستانی
• درس هفتم: آشنایی با اصطلاحات عمومی تدوین و سینما ۱
• درس هشتم: آشنایی با اصطلاحات عمومی تدوین و سینما ۲
• درس نهم: آشنایی با اصطلاحات عمومی تدوین و سینما ۳