محدودیت‌های تدوین در بیانِ سینمایی

  تدوین مقدماتی | درس پنجم: محدودیت‌های تدوین در بیانِ سینمایی

 

«کلود شابرول» از مؤسسان و پیش‌قراولان موج نوی سینمای فرانسه گفته باشند (نقل به مضمون):

“همه خلاقیت‌ها، برنامه ریزی‌ها، تلاش‌ها، ارقام ریز و درشت هزینه، دستمزدهای عجیب و غریب هنرپیشه‌ها، دستاوردهای شگفت انگیز گریمورها و متصدیان جلوه‌های ویژه، تمامی جابه جایی‌ها و سفرها، همه ساخت و سازها و هر چیز دیگری که فکرش را بتوانید بکنید؛ همه و همه در مرحله تولید، تنها کاری که می‌کنند فراهم آوردن مواد اولیه مورد نیاز است، اما این مواد خام تا به دست آشپزی چیره‌دست پخته نشود، غذایی (فیلمی) در کار نخواهد بود، آری این آشپز کسی نیست جز: «تدوینگر».”

کمک به فرآیند تولید در تدوین

 تدوین مقدماتی | درس چهارم: کمک به فرآیند تولید

تدوین از طرق زیر می‌تواند فرآیند تولید را به‌گونه‌ای سامان دهد که بسیار کم‌هزینه‌تر شده و کنترل کارگردان را بر روی فیلم به‌منظور افزایش کیفیت و یا اصلاح خطاها به‌شدت ارتقا دهد.

۴-۱- کاهش هزینه‌های تولید

۴-۱-۱- برنامه‌ریزی اقتصادی تولید: از آنجایی که تدوین می‌تواند پیوستگی و تداوم ایجاد کند و زمان و مکان را تغییر دهد می‌توان ترتیب تصویر برداری را از قید روند فیلمنامه آزاد کرد و با استفاده بهینه از زمان، مکان و بازیگران و سایر عوامل تولید، بهره وری را بسیار بالاتر برد.

مثلاً وقتی از یک بازیگر در فیلمی تنها در دو صحنه، یکی در ابتدا و دیگری در انتهای فیلم استفاده می‌شود، می‌توان با عقد قراردادی چندروزه تمام صحنه‌های مربوط به آن بازیگر را در یک نوبت تصویربرداری کرد و از نوشتن قرارداد ابلهانه بلندمدت صرف‌نظر کرد، یا به همین ترتیب در مورد یک مکان فیلم برداری به جای خارج کردن و وارد کردن بیهوده عوامل و تجهیزات تولید و صرف وقت اضافه و هزینه‌های جابه‌جایی و اسکان و … 

خلق معنی و ساختار در تدوین

 تدوین مقدماتی | درس سوم: خلق معنی و ساختار

در درس دوم سیر تدوین مقدماتی تکنیک‌های کنترل فضای حسی فیلم با کمک تدوین را بررسی کردیم. در این درس دو قابلیت دیگر تدوین یعنی «خلق معنای جدید» و «خلق ساختار روایی جدید» را با هم خواهیم دید.

خلق معنا و مفهوم جدید:

به کمک تدوین از چند راه می‌توان معانی جدیدی خلق کرد که حاصلی است از تدوین خلاقه نماها و اصوات خامی که معنی خلق شده در هیچ یک از عناصر استفاده‌شده به‌تنهایی وجود ندارد و این معنا تنها از طریق ترکیب تدوینی این عناصر حاصل می‌شود. این کاربرد تدوین را تدوین بیانی یا ذهنی می‌گویند و به‌شدت مورد تأکید سینماگران دوران صامت سینمای روسیه بوده است کهبعداً مفصلاً از آن خواهیم گفت. به‌طورکلی چند روش برای این نوع خلق معنی به کار می‌رود که عبارت‌اند از:

مدیریت فضای دراماتیک و حسی در تدوین

درس دوم: مدیریت فضای دراماتیک و حسی

از طریق امکانات زیر که تدوین در اختیارمان گذاشته است می‌توانیم بار حسی و عاطفی تصاویر را به طور موثری تغییر دهیم، آن را افزایش یا کاهش دهیم و حتی معکوس و منقلب کنیم.

۱- امکان حذف و انتخاب: با انتخاب بهترین و موثرترین نماها و حذف زوائد و قسمتهایی از رویداد یا قصه که نباید دیده شوند یا اهمیت کمتری دارند می‌توانیم ملالت را کم و جذابیت و گیرایی را بیشتر کنیم یا با انتخاب نماهایی بهتر و تغییر نماهایی خاص به احساس یا معنای موثر تری برسیم.

مثل حذف کردن زمان پخت غذا در برنامه‌های آشپزی، یا حذف قسمتهای بی اهمیت قبل از وقوع یک رویداد مهم در جریان یک مستند.

۲- امکان تاکید فوری: بیانی رساتر و تاکید بر جزئیاتی که باید به فوریت دیده شوند با نمایش به موقع جزئیات آن‌ها و تاکید بر قسمتهای مهم موضوع و همچنین تکرار آن‌ها از طریق تدوین ممکن می‌شود.

تدوین چیست؟

درس اول: تدوین چیست؟

تدوین عبارت است از قرار دادن عناصر روایی در ارتباط با یکدیگر.

این عناصر می‌توانند تصویری، صوتی یا حتی فقط یک دستکاری (مثل دستکاری در زمان)، یا ترکیبی از اینها باشند.
هرچند مشکل‌ها می‌افتد از همین مجمل، اما جای پایی که بتوان رویش ایستاد و پله‌های بعدی را برداشت همین تعریف ساده است. علما و نظریه پردازان سینمایی بسیاری تدوین را به طرق مختلف تعریف کرده اند، اما می‌توان با اطمینان بالایی گفت فراتر از این تعریف هرچه هست تفاسیری است که از وضعیتهای مختلفی که می‌توان دو نما یا دو عنصر سینمایی را در کنار هم قرار داد به وجود آمده است.

هرچند برای دوره‌ای که اهداف کاربردی دارد ورود به مباحث بیش از حد تئوری پسندیده نیست اما لازم است مهمترین عباراتی را که برای عمل کنار هم قرار دادن نماها به کار می‌برند اندکی بررسی کنیم تا آگاهانه از آن‌ها استفاده کنیم.

به طور مشخص در منابع تخصصی سینما ما دو واژه قابل اعتنا در رابطه با عمل کنار هم قرار دادن دو نما می‌شناسیم که یک معادل فارسی هم برای هر دوی اینها به کار می‌رود. دو واژه مونتاژ Montage و Edit و واژه فارسی تدوین.