کلاکت-clacket
فیلم و سینماکلاکت-clacket
فیلم و سینماآشنایی با اصطلاحات عمومی تدوین و سینما ۲
تدوین مقدماتی | درس هشتم: آشنایی با اصطلاحات عمومی تدوین و سینما ۲
۴- Footage، Rushes، Dailies
این‌ها اصطلاحاتی هستند که برای فیلم‌های خام و دست‌نخورده‌ای که از دل دوربین یا سایر مراحل تولید استخراج‌شده و به دست تدوینگر می‌رسند، به کار می‌روند.
کلمه راش (Rush) که به معنی کاری را باعجله و سریع انجام دادن است، از آنجایی روی این فیلم‌های خام مانده که از قدیم‌الایام تا به امروز خیل کثیری از فیلم‌سازان بعد از اینکه تصویربرداری را تمام می‌کردند با عجله تمام محتوای تصویربرداری شده را به لابراتوارهای ظهور و چاپ می‌فرستادند و از آنجا با سریع‌ترین وسایل حمل‌ونقل ارسال می‌کردند تا در اسرع وقت که معمولاً فردای تصویربرداری صبح علی الطلوع بود به دست تدوینگر و کارگردان برسد تا پس از بررسی نتایج در مورد کارهایی که باید قبل از ترک مکان فیلمبرداری انجام شود، تصمیم‌گیری شود. به همین دلایلی که ذکر شد در زبان انگلیسی کلمه روزانه (Dailies) نیز برای این منظور به کار می‌رود.
کلمه فوتیج (Footage) نیز از کلمه فوت که یکی از واحدهای اندازه‌گیری طول فیلم بود منشعب شده و به کلیه فیلم‌هایی گفته می‌شود که به دست تدوینگر می‌رسد و یا بناست روی آن‌ها کاری انجام شود، این اصطلاح در عصر ویدئو و در نرم‌افزارهای تدوین و جلوه‌های ویژه بسیار به کار می‌رود و در مورد صدا نیز مصطلح است.
با تمام این توصیفات در ایران متداول ترین اصطلاح برای مقاصد مذکور، کلمه «راش» است.
۵- خط فرضی
خط فرضی یا قانون ۱۸۰ درجه، خطی راهنما و فرضی در مباحث فیلمبرداری و تدوین فیلم است که بر اساس آن باید یکسانی روابط چپ و راست دو شخصیت در یک صحنه حفظ شود (تا بیننده از نظر بصری و فهم درست موقعیت‌ها یا حرکت‌ها دچار اشتباه نشود). همانطور که در تصویر زیر (تصویر ۲) مشاهده می کنید خطچینی که بین دو شخصیت در میانه تصویر کشیده شده است همان خط فرضی است که بایست تمامی دوربین ها در یک سمت این خط قرار گیرند تا این قاعده رعایت شود.
تصویر ۲- همانطور که در تصویر می‌بینید در صورتی که دوربین از خط فرضی عبور کند، جای بازیگران در نگاه تماشاگر عوض خواهد شد. بنابراین همیشه باید دوربین در یکی از دو طرف قرمز یا سبز باشد.
رعایت نکردن خط فرضی و شکستن آن، موجب می‌شود که وقتی چند نما از چند فاصله یا زاویه مختلف به هم پیوند می‌خورند، در دید بیننده اخلال ایجاد شود، برای مثال وقتی از دو نفری که روبه‌روی هم هستند و به هم نگاه می‌کنند و یا در حال گفتگو با یکدیگر هستند، دو نما گرفته شود و در گرفتن این دو نما خط فرضی توسط دوربین شکسته شود، به نظر می‌رسد هر یک از آن‌ها به یک سوی دیگر نگاه می‌کنند و با یکدیگر گفتگو نمی‌کنند، همچنین شکستن خط فرضی در حالتی که سوژه در حال حرکت است، موجب می‌شود در دو نمای پی‌درپی از آن سوژه، حرکت در نمای دوم معکوس و یا در جهتی دیگر از نمای اول به نظر برسد.[۲] البته در اجرای این قانون نکات و استثنائاتی نیز وجود دارد که بعداً در موردشان بیشتر خواهیم گفت. (تصاویر ۳ و ۴ را ملاحظه کنید)
تصویر ۳- هرجا در فیلم حرکتی در راستای طول پرده نمایش داشته باشیم شکستن خط فرضی موجب تغییر جهت حرکت، در نگاه بیننده خواهد شد. معمولا در این مواقع خط فرضی در راستای حرکت در نظر گرفته می‌شود.
تصویر ۴- نمونه ای از شکستن خط فرضی در فیلم صلات ظهر High noon ساخته فرد زینه مان-
۶- خط دید یا زاویه نگاه
خطی است که از چشمان شخصیت به سمت جایی که او نگاه می‌کند ترسیم می‌شود و در مراحل تصویربرداری و تدوین لازم است، نماهایی که از نقطه دید آن شخصیت انتخاب می‌شوند هم جهت با این خط باشند، در غیر این صورت این احساس به بیننده منتقل خواهد شد که دوربین، به سمت دیگری به غیر از جایی که شخصیت نگاه می‌کند، تنظیم شده است. رعایت خط دید به ویژه در تدوین و تصویربرداری نماهای زاویه دید[۳] (موضوع درس بعدی) و گفتگوها بسیار حائز اهمیت است.
۷- میزانسن یا صحنه‌بندی
میزانسن به طور کلی به چیدمان عناصر داخل صحنه اطلاق می‌شود. عموماً تعریف دقیقی از میزانسن در سینما قابل ارائه نیست. این واژه از زبان فرانسه و از نمایش آمده و به معنای در صحنه قرار دادن (به صحنه آوردن) است. میزانسن در واقع مسئولیت اصلی کارگردان است. (در زبان فرانسه کارگردان را متورانسن یعنی کسی که میزانسن انجام می‌دهد، خطاب می‌کنند). میزانسن هر آن چیزی است که کارگردان در صحنه‌ی فیلمبرداری در مورد آن تصمیم‌گیری می‌کند. اجزای آن را می‌توان طراحی صحنه، طراحی لباس، نورپردازی، حرکت بازیگران و … دانست؛ اما از این بین در تدوین، میزانسن بازیگران و نحوه جابه‌جایی آن‌ها در طول و عمق صحنه اهمیت ویژه‌ای دارد.
مطالب مرتبط:
- آموزش تدوین
- درس اول: تدوین چیست؟
- درس دوم: مدیریت فضای دراماتیک و حسی
- درس سوم: خلق معنی و ساختار
- درس چهارم: کمک به فرآیند تولید
- درس پنجم: محدودیت‌های تدوین در بیانِ سینمایی
- درس ششم: تفاوت محدودیت‌های تدوین در سینمای مستند و داستانی
- درس هفتم: آشنایی با اصطلاحات عمومی تدوین و سینما ۱
- درس نهم: آشنایی با اصطلاحات عمومی تدوین و سینما ۳
- درس دهم: آشنایی با اصطلاحات عمومی تدوین و سینما ۴
