خلق معنی و ساختار در تدوین

 تدوین مقدماتی | درس سوم: خلق معنی و ساختار

در درس دوم سیر تدوین مقدماتی تکنیک‌های کنترل فضای حسی فیلم با کمک تدوین را بررسی کردیم. در این درس دو قابلیت دیگر تدوین یعنی «خلق معنای جدید» و «خلق ساختار روایی جدید» را با هم خواهیم دید.

خلق معنا و مفهوم جدید:

به کمک تدوین از چند راه می‌توان معانی جدیدی خلق کرد که حاصلی است از تدوین خلاقه نماها و اصوات خامی که معنی خلق شده در هیچ یک از عناصر استفاده‌شده به‌تنهایی وجود ندارد و این معنا تنها از طریق ترکیب تدوینی این عناصر حاصل می‌شود. این کاربرد تدوین را تدوین بیانی یا ذهنی می‌گویند و به‌شدت مورد تأکید سینماگران دوران صامت سینمای روسیه بوده است کهبعداً مفصلاً از آن خواهیم گفت. به‌طورکلی چند روش برای این نوع خلق معنی به کار می‌رود که عبارت‌اند از:

 

۱– خلق معنا از طریق ترکیب و هم‌جواری دو یا چند نمای خاص:

بعداً درباره متداول‌ترین و پراستفاده‌ترین روش‌های این نوع خلق معنی که حالت‌های بسیاری می‌تواند داشته باشد صحبت خواهیم کرد. مثلاً با کنار هم قرار دادن نمایی از لحظه خندیدن یک مقام سیاسی در کنار مشکلات مردم، می توان آن شخص را مسبب آن مشکلات معرفی کرد، مفهومی که در هیچ یک از این نماها به‌تنهایی قابل‌بیان نیست

۲– خلق معنا از طریق ترکیب تصاویر و صداهای غیر همگاه و هوشمندانه

مثلاً می‌توان با نمایش تصاویر یک قمارخانه شلوغ و پرازدحام و استفاده از صدای گله خوک‌ها روی آن به این نتیجه رسید که … !!!

۳– خلق معنا از طریق دست‌کاری در زمان و سرعت نمایش فیلم

تغییر سرعت نمایش تصاویر همزمان که احساس متفاوتی در مخاطب ایجاد می‌کند می‌تواند منجر به استنباط معنای جدیدی نیز بشود، به عنوان مثال می توانیم تصاویر مربوط به سخنرانی یک مقام مسئول را سریع کرده و در انتهای سخنرانی، سرعت را به حالت عادی برگردانیم، به این صورت بیهودگی و تهی بودن محتوای سخنرانی را تداعی کرده ایم.

تغییر آنی فضا و زمان و خلق ساختارهای روایی جدید:

به کمک تدوین و با تغییر آنی فضا و زمان رویداد فیلم می‌توان به بیان‌ها و قابلیت‌های روایی تازه‌ای دست‌یافت.

۱– رویدادهای موازی، پرش به آینده یا گذشته

امکان برش کراماتی را برای بشر فراهم کرد که پیش‌تر با سال‌ها ورع و سیر و سلوک هم به‌راحتی به‌دست نمی‌آمد! در ادامه به برخی از این کرامات اشاره کرده ایم.

۱–۱– حرکت در زمان: بشر توانست با یک برش ساده معجزه‌وار از عهد انسان‌های اولیه میلیون‌ها سال در آینده سفر کند. (تصویر ۲)

۱–۲– حرکت در فضا: بشر توانست در چشم به هم زدنی هزاران کیلومتر جابه‌جا شود و از دل کویری سوزان به دریایی بی‌کرانبرسد.

۱–۳– روایت: به کمک تدوین سینما امکان پیدا کرد دو رویداد که در دو نقطه مجزا و با فاصله زمانی تصویربرداری شده‌اند را طوری نمایش دهد که به نظر برسد به‌صورت همزمان در حال رخ دادن هستند، فردی را به کمک یک برش در چشم برهم زدنی به هزاران کیلومتر آن‌طرف‌تر ببرد و یا ۲۰ سال به آینده یا گذشته منتقل کند.

۲– روایت و ضرباهنگ حوادثتدوین به ما قابلیت در اختیار گرفتن ضرباهنگ وقوع رویدادها را می‌دهد و ساختار جدیدی به روایت صحنه‌ها و فصل‌های فیلم می‌دهد که در زمان تصویربرداری امکان‌پذیر نیست و به‌شدت بر احساس و عواطف بیننده در درک روایت فیلم مؤثر است.

۳–  خلق زمان سینمایی

به کمک تدوین می‌توان زمان‌هایی را در فیلم خلق کرد که مشابه آن‌ها در زندگی واقعی وجود ندارد، مثلاً می‌توان یک عمر زندگی را در ۱۰ ثانیه مرور کرد و یا رخدادی به کوتاهی یک ثانیه را چندین دقیقه بسط داد، می‌توان با تدوین زمان‌های احساسی و دراماتیک خلق کرد و حسی از زمان را به مخاطب داد که مدت زمانی کوتاه را بلند احساس کند. از سوی دیگر می شود در موقعیتی بسیار حساس و نفس‌گیر زمان را به گونه ای بسط داد و باعث افزایش هیجان شد. 

۴– خلق جغرافیای سینمایی

تدوین این قابلیت را به ما می‌دهد که دو اتاق از یک خانه واقعی را روی پرده متعلق به دو شهر متفاوت تصویر کنیم و یا دوموقعیت مکانی را که هزاران کیلومتر با یکدیگر فاصله دارند با باز کردن یک در به هم متصل کنیم، در فیلمی مستند مصاحبه‌ایترتیب دهیم که کارشناس مصاحبه‌شونده‌اش در گچساران باشد و پرسشگر در سرن فرانسه، اما طوری به نظر برسد که گویی ایندو در فاصله چند متری یکدیگر نشسته‌اند.

---

مطالب مرتبط

• درس اول: تدوین چیست؟
•  درس دوم: مدیریت فضای دراماتیک و حسی
• درس چهارم: کمک به فرآیند تولید
•  درس پنجم: محدودیت‌های تدوین در بیانِ سینمایی
•  درس ششم: تفاوت محدودیت‌های تدوین در سینمای مستند و داستانی
• درس هفتم: آشنایی با اصطلاحات عمومی تدوین و سینما ۱
• درس هشتم: آشنایی با اصطلاحات عمومی تدوین و سینما ۲
• درس نهم: آشنایی با اصطلاحات عمومی تدوین و سینما ۳
• درس دهم: آشنایی با اصطلاحات عمومی تدوین و سینما ۴